Ξημέρωμα Παρασκευής, 21ης Απριλίου 1967. Η μέρα δεν ήλθε ποτέ. Μια μεγάλη νύχτα ξεκινά σε όλη την Ελλάδα. Το σκοτάδι θα διαρκέσει πάνω από 7 χρόνια. Με την πρόφαση του “κομμουνιστικού κινδύνου” η τριανδρία των Παπαδόπουλου, Παττακού, Μακαρέζου, με τη συνεργασία και την ανοχή των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, βάζει τη χώρα στο γύψο. Παρά το γεγονός ότι τα κόμματα ετοιμάζονταν για τις εκλογές, που είχαν προκηρυχθεί για τις 28 Μαΐου 1967, κυριολεκτικά πιάνονται στον ύπνο.
Η “μεγάλη νύχτα”, που κράτησε μέχρι τις 23 Ιουλίου 1974, καταγράφεται στο φιλμ που παρουσιάζουμε. Είναι “Το Χρονικό της Δικτατορίας 1967- 1974“, ένα μέχρι πρόσφατα άγνωστο ντοκιμαντέρ του Παντελή Βούλγαρη.
Το 37λεπτο ντοκιμαντέρ του Παντελή Βούλγαρη “Το Χρονικό της Δικτατορίας 1967- 1974”. ταινία, η οποία περιέχει πολύτιμο αρχειακό υλικό· από την κηδεία των Γεωργίου Παπανδρέου και Γιώργου Σεφέρη ως τις δίκες του Αλέκου Παναγούλη και άλλων αγωνιστών.
«Σε αυτό το φιλμ υπάρχει ό,τι καταφέραμε εμείς που μείναμε στον τόπο » είπε ο σκηνοθέτης, ο οποίος θυμήθηκε ότι την ώρα του πραξικοπήματος του 1967 ο ίδιος συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας «Κιέριον» του Δήμου Θέου. «Συμμετείχαν όλοι» είπε συγκινημένος. « O Αγγελόπουλος, η Μαρκετάκη, ο Φέρρης, ο Βαλτινός. Ήταν μια ταινία όμως που άρχισε να φθίνει,γιατί άλλους τους συνελάμβαναν και άλλοι φεύγανε».
Σιγά σιγά άρχισε να καταγράφει ό,τι μπορούσε με μια κάμερα Super 8. Φυλακές του Μπογιατίου, κάποια στρατοδικεία… Αργότερα το υλικό έφθασε στο Παρίσι, όπου ο Κώστας Γαβράς το είδε μαζί με τον Κρις Μαρκέρ. Αμέσως βοήθησαν τον Βούλγαρη, στέλνοντάς του μια μηχανή 16 mm και φιλμ. Έτσι συνεχίστηκε η κινηματογράφηση. Η κηδεία του Πέτρουλα, οι φυλακές της Ακροναυπλίας, η πορεία της Ειρήνης.
«Στη Δικτατορία, από ένστικτο, φανταζόμασταν ότι κάτι θα συμβεί στην κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου », ανέφερε ο σκηνοθέτης, « αλλά κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι θα μαζεύονταν 500.000 άνθρωποι. Ήταν ένας τρόπος για να φανεί ότι η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα που δεν αντιδρά».
Όλα αυτά όμως γίνονταν κρυφά. Έπρεπε να έχεις ειδική άδεια για να κυκλοφορείς με κάμερα στους δρόμους της Αθήνας. « Ήταν μια εποχή συντροφικότητας, το ξεκίνημα του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, μια εποχή που τη θυμάμαι σε ένα κλίμα φοβίας και ανασφάλειας, αλλά ταυτόχρονα και βαθιάς ανθρωπιάς. Άρα, είναι ένα χρήσιμο υλικό.Για να ξαναθυμηθούμε εμείς και για να μάθουν οι νέοι ».
Δεν έλειψαν οι δυσκολίες και τα κυνηγητά. Αλλά αυτό δεν πείραζε γιατί «καταγράψαμε σημαντικά πράγματα από ταράτσα σε ταράτσα, όπως τα γεγονότα στη Νομική. Ίσως η ποιότητα να μην είναι πάρα πολύ καλή,όμως το γεγονός που καταγράφεις είναι» συμπλήρωσε στο τέλος της παρουσίασης ο Νίκος Καβουκίδης.
Το ξημέρωμα που άργησε 7 χρόνια
Πριν από 53 χρόνια, ξημέρωμα 21ης Απριλίου του 1967, οι κάτοικοι της Αθήνας «ξύπνησαν» με στρατιωτικά εμβατήρια και δημοτικά τραγούδια και τα πρώτα “Αποφασίζομεν και Διατάζομεν” – Σε όλα τα κεντρικά σημεία της πόλης ήταν σταθμευμένα τεθωρακισμένα και τανκς, (Βουλή, Υπουργεία, ΕΙΡ, ΟΤΕ, Ανάκτορα).
Οι πραξικοπηματίες Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός και Νικόλας Μακαρέζος με συμμετοχή και άλλων αξιωματικών του στρατού ξηράς κατέλαβαν την εξουσία ονομάζοντας την επιβολή της Δικτατορίας, «εθνοσωτήριο επανάσταση, ή «Επανάσταση της 21ηςΑπριλίου.
Την ίδια ώρα, ο συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς εξαπέλυε πιστές στο κίνημα δυνάμεις για να συλλάβουν το σύνολο της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Οι πραξικοπηματίες έβαλαν σε εφαρμογή το ΝΑΤΟικό σχέδιο «Προμηθεύς», για την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου, με αποτέλεσμα να κινηθούν όλες οι στρατιωτικές μονάδες της Αττικής. Μεγάλη ήταν η συμβολή του διοικητή της Σχολής Ευελπίδων, Δημήτρη Ιωαννίδη, ο οποίος κινητοποίησε το τάγμα της σχολής και τη Στρατιωτική Αστυνομία (ΕΣΑ).
Η κατάλυση της Δημοκρατίας κρίθηκε απαραίτητη από τους χουντικούς πρωτεργάτες της προκειμένου να αποφευχθεί αναρχία την οποία σχεδίαζαν κεντροαριστερές ομάδες υποστηρίζοντας ότι έχουν τρανταχτές αποδείξεις, τις οποίες όμως ποτέ δεν παρουσίασαν.
Στα πρώτα «Αποφασίζομεν και Διατάζομεν» των δικτατόρων ήταν η απαγόρευση των συγκεντρώσεων άνω των τριών ατόμων. Με συντακτική πράξη κατά τη διάρκεια της ημέρας ανεστάλησαν οι διατάξεις του Συντάγματος και ματαιώθηκαν οι εκλογές της 28ης Μαΐου 1967.
Η «Αυγή», η μία από τις δύο εφημερίδες (και η Καθημερινή) που πρόλαβαν την είδηση στο Πρωτοσέλιδο, σημείωνε πάνω από τον τίτλο της: «Συνελήφθησαν από στρατιωτικούς οι Μ. Γλέζος, Λ. Κύρκος, Α. Παπανδρέου. Ασυνήθιστες κινήσεις στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων».
Η Ελλάδα από την 21η Απριλίου 1967 μπήκε στο «γύψο», κατά την έκφραση του Παπαδόπουλου, για 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες.
Την ίδια μέρα άρχισαν και οι συλλήψεις απλών πολιτών, ενώ είχαμε και τα πρώτα θύματα. Τα όργανα της Χούντας δολοφονούν στον Ιππόδρομο, που είχε μετατραπεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, το στέλεχος της ΕΔΑ Παναγιώτη Ελή, ενώ ένας στρατιώτης πυροβολεί τη 24χρονη Μαρία Καλαυρά γιατί «μούτζωσε» τα τανκς που παρέλαυναν στην οδό Πατησίων. Την ίδια μέρα, την ημέρα της επιβολής της δικτατορίας έπεφτε νεκρός και ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής. Βρισκόταν ανάμεσα σε αρκετό κόσμο που είχε μαζευτεί στην πλατεία Αττικής για να μάθει τι συνέβαινε θορυβημένος από την παρέλαση των τανκς στο κέντρο της πόλης. Δέχθηκε ευθεία βολή από τον δολοφόνο του, λοχία Λυμπέρη Ανδρικόπουλο.
Δέκα ημέρες αργότερα, η χούντα ανακοίνωσε ότι οι συλληφθέντες ανέρχονταν σε 6509 άτομα, στη συντριπτική τους πλειονότητα αριστερών πεποιθήσεων. Χιλιάδες εξόριστοι, στην πλειονότητά τους αριστεροί, μεταφέρθηκαν στη Γυάρο.
Ακολούθησαν πολλοί άλλοι με τους δηλωμένους νεκρούς της χούντας μαζί με τους νεκρούς του Πολυτεχνείου να φτάνουν τους 88. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ως κορύφωση του αντιδικτατορικού αγώνα συνετέλεσε σημαντικά στη φθορά της χούντας.
Στις 23 Ιουλίου 1974, η ξαφνική εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο ανάγκασε το καθεστώς της Χούντας του Ιωαννίδη ο οποίος είχε ανατρέψει τον Παπαδόπουλο, να εγκαταλείψει την εξουσία. Η Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων, με το Δ΄ ψήφισμα στις 8 Ιανουαρίου 1975 χαρακτήρισε την κίνηση της 21ης Απριλίου 1967 πραξικόπημα.
